Het zwaard van de koning

Abe de Verteller — Mon, 08 Apr 2013 12:26:07 +0000

Het zwaard in de steen.

Bijna iedereen kent wel het verhaal van het jochie dat een koning bleek te zijn, toen hij bij toeval het zwaard uit de steen trok. Arthur had een zwaard nodig voor zijn pleegbroer Keye, omdat deze meevocht in een riddertoernooi. Onopzettelijk had hij een proef volbracht waar vele ridders zich op stuk hadden gebeten. Hij had het zwaard uit de steen getrokken waarop stond: ‘Whoso pulleth this sword out of this stone and anvil, is rightwise king born of all England‘. Hij bewees daarmee dat hij de rechtmatige nieuwe koning van Engeland was. Deze test was ontworpen door Merlijn de tovenaar. Het zwaard stak in de meeste versies niet direct in een stuk steen, maar in een aambeeld, wat weer vast zat in een groot, vierkant stuk marmersteen. Deze ‘zwaard in de steen’ episode komt al voor in de ‘Merlin’ van Robert de Boron uit ca. 1200. (1) Maar waarom maakt het trekken van een zwaard uit een steen iemand tot koning? Het is erg bijzonder en magisch, maar wat is de symboliek van een dergelijke daad? Om dit te achterhalen zal ik een aantal andere voorbeelden van zwaardtesten bespreken.

Het zwaard in de steen die drijft op het water

Het is opmerkelijk dat ook de Graalridder Galahad dezelfde zwaardproef moet ondergaan. De vroegste versie van dit verhaal is de Proza-Lancelot uit het begin van de 13e eeuw. Deze keer zit het zwaard niet alleen in de steen, maar drijft de steen ook nog in het water. De ridders van de Ronde Tafel zien het zwaard en velen proberen het te bemachtigen. Op het zwaard staat: ‘alleen hij zal mij hieruit kunnen trekken aan wiens zijde ik zal hangen, en hij zal de beste ridder van de wereld zijn.’ Natuurlijk lukt het alleen Galahad om het zwaard uit de steen te trekken. Voordat hij dit doet neemt hij nog plaats aan de Ronde Tafel op de zogenaamde ‘gevaarlijke zetel’. Ieder die daar op zat ging ter plekke dood, maar de stoel bleek voorbestemd aan Galahad. Het zwaard zal Galahad niet direct tot koning maken, maar wel tot de beste ridder die er ooit is geweest. Later wordt hij alsnog koning van Sarras, het rijk van de Graal. (2)

Dit zwaard blijkt het oorspronkelijke zwaard van ‘the ill-fated knight‘ Balin te zijn geweest. Zijn avontuur begon met de komst van een dame die een zwaard om haar middel had gegord. Zij presenteerde het zwaard aan alle ridders van Camelot, en vertelde dat zij dit zwaard moest blijven dragen tot een smetteloze ridder deze uit haar schede kon trekken. (de seksuele connotatie is duidelijk!) Vele ridders proberen het en falen, tot de arme ridder Balan het probeert en slaagt. Hij wordt zo de ridder met de twee zwaarden. Ondanks zijn edelheid, is zijn eerste daad met dit zwaard het onthoofden van de Vrouwe van het Meer. Vervolgens steekt hij de Graalkoning met de reliek van de Heilige lans in zijn liezen of scrotum (de zogenaamde ‘smartelijke steek’) om te eindigen met het vermoorden van zijn eigen broer. Het zwaard wordt vervolgens door Merlijn in een blok steen gezet, wat hij in de rivier laat drijven. Daar drijft het zwaard jarenlang rond, tot het moment dat Galahad de zwaardproef kan ondergaan. De eerste versie van dit bizarre verhaal is te vinden in de ‘Suite du Merlin‘ uit het midden van de dertiende eeuw. (3)

(Galahad trekt het zwaard uit de steen en de vrouwe toont het zwaard dat Balin zal trekken)

Het zwaard in de boom

In de laat 13e eeuwse Volsungen saga uit IJsland komt een scène voor die interessante gelijkenissen vertoont met de scène van het zwaard in de steen. Hierin is het Odin die in de centrale boom van het paleis van Völund, een zwaard steekt. Deze zogenaamde ‘Barnstok’ was een enorme boom die door het dak van het paleis heen groeide. Vervolgens riep hij: “Wie dit zwaard uit deze stam trekt, zal het van mij als een gift krijgen en hij zal ondervinden dat hij nooit in zijn leven een beter zwaard in zijn handen heeft gehad dan deze.” Dit gebeuren vindt plaats tijdens het huwelijksfeest van Signy de zus van Sigmund. Zij moet trouwen met Siggeir, koning der Goten. Hij heeft de eer om als eerste het zwaard uit de boom te trekken, maar faalt. Vervolgens falen ook alle andere krijgers, tot de jongste der zonen van Volsung, Sigmund het probeert en het zwaard wèl los krijgt! Siggeir vraagt het zwaard ten geschenke, maar wordt geweigerd, hij is hierover hoogst verbolgen en neemt later in het verhaal op gruwelijke en verraderlijke wijze wraak. (4)

(Odin naast de Barnstok)

Het zwaard in de steen of boom als seksuele metafoor

Er is een frappante gelijkenis tussen dit verhaal en een oud Noors gebruik. Tijdens een huwelijksfeest werd een zwaard in de centrale paal van het huis gestoken. Hoe dieper de punt in de boom gestoken kon worden, hoe beter het huwelijk zou zijn. Zo wordt het zwaard een fallussymbool en het steken van het zwaard in de stutpaal is zo te zien als een teken van viriliteit van de bruidegom. Het woord Barnstok betekent dan ook kinderboomstam. Zo is het als een slecht teken te zien, dat bij de bruiloft van Siggeir, het de bruidegom niet lukt om het zwaard uit de boom te trekken. Hij verliest behoorlijk gezicht. Het is ook een veeg teken dat het Sigmund wel lukt, zeker gezien het feit dat hij later in het verhaal, een incestueuze relatie aangaat met zijn zus! (5)

In het geval van het zwaard in de ‘Barnstok’ – en mogelijk ook bij het zwaard in de steen of schede – kan je zeggen dat degene die het zwaard er uit trekt, daarmee bewijst dat hij zijn rijk vruchtbaarheid en voorspoed zal brengen. Toch blijft er dan de vraag; waarom gaat de test om het er uit trekken van het zwaard, in plaats van een test wie het zwaard het diepste in de boom/schede kan stoten? Om hier achter te komen moeten we de symboliek van het zwaard en de steen als symbolen van de elementen lucht en aarde uitdiepen.

De betekenis van de gevaarlijke zetel

Arthur was een goede en rechtvaardige koning. Hij zou een tijd van glorie brengen. Dit was al te voorzien toen hij het zwaard uit de steen trok ten teken van zijn rechtmatige koningschap. Echter ten tijde van de komst van Galahad is zijn rijk al een poos in verval. Bij de komst van Galahad wordt hij uitgenodigd om te gaan zitten aan de Ronde Tafel. Hij neemt zonder aarzelen plaats op de gevaarlijke dertiende zetel. Elke ridder die dat voor hem probeerde werd jammerlijk verzwolgen, maar Galahad kan rustig blijven zitten. De zetel is voor hem bestemd, zijn naam is er in gegraveerd. Deze Ronde Tafel kan je zien als de cirkel van het leven en het wiel van fortuin. De dertiende zetel is de dertiende maanmaand van het jaar. Deze behoort bij de winter, de tijd van aftakeling en dood. Galahad accepteert dit en weet de dood te omarmen. Fortuin èn tegenslag horen bij het leven. Hij accepteert de bloei èn het verval. Deze zetel is de steen van de materie en Galahad bewijst dat hij meester is over de zintuiglijke, materiële en dus vergankelijke wereld. Hiermee plaatst hij zich in een lange rij van mannen die hun waardigheid bewezen door te zitten op een steen of zetel van het noodlot!

De esoterische betekenis van het zwaard in de steen

Kort daarop zien Arthur´s mannen een steen in het water drijven met een zwaard tot aan het handvest in de steen gestoken. Ze halen het gevaarte uit het water en proberen één voor één het zwaard uit de steen te trekken en falen. Galahad lukt dit moeiteloos. Hij trekt het zwaard van de gedachten uit de steen van het materiële en zintuiglijke. In deze wereld lijken gedachten en materie onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wie de materie kan beschouwen zonder gedachten, die ziet deze in hun ware aard. Wie zijn gedachten kan hanteren als een zwaard is objectief en kan een situatie beoordelen zonder beïnvloed te worden. Hij of zij is objectief en onthecht. Galahad kon ongedeerd blijven zitten op de stenen zetel. Hij is dus meester van de zintuiglijke wereld. Nu hij het zwaard uit de steen heeft getrokken is hij ook meester van de wereld der gedachten.

Met dit meesterschap kan hij de Graal tijdelijk op aarde brengen. Hij kan zorgen voor een Gouden eeuw van onvoorstelbare overvloed. Dit is echter geen materiële overvloed, maar een opnieuw op gang gebrachte stroom van gestolde energie, waardoor zijn rijk op een hoger energieniveau en zijn inwoners in een hoger bewustzijnsniveau terecht komen.

(Galahad wordt naar de gevaarlijke zetel gebracht)

Abe van der Veen
Zie ook mijn voorgaande artikel: De steen van de ware koning

1) Merlijn de tovenaar of het boek van de Graal p.119
Thomas Malory – Le Morte Darthur (1485) p.10

Dit zwaard moet niet verward worden met Excalibur. Toen Arthur in een van zijn gevechten, zijn zwaard ter hand nam voor een onrechtmatige zaak, brak het in stukken. Arthur overleefde de strijd wel, maar moest op zoek naar een nieuw zwaard. Deze kreeg hij van Nimue, de vrouwe van het meer. Zij wees hem een zwaard aan dat uit het water rees en door een hand werd vastgehouden. Dit was Excalibur. Toen Merlijn aan de koning vroeg wat hem het meest waardevol achtte, het zwaard of de schede, noemde Arthur het zwaard. Echter Merlijn antwoordde; het zwaard maakt u onoverwinnelijk, maar de schede is nog belangrijker, zij zal u onkwetsbaar maken! Later in het verhaal zal Morgaine hem de schede ontfutselen en zo verliest Arthur zijn onkwetsbaarheid.

Excalibur komt van het Welshe Caledhwch, wat weer verwant is met het Ierse Caladbolg. Caladbolg is het zwaard van Fergus, een van de meest legendarische koningen van het oude Ierland. Het woord betekent groot en hard zwaard. Zijn zwaard wordt door Ailil gestolen als deze er achter komt dat hij met zijn vrouw Medb ‘slaapt’. Je kunt zeggen dat Ailil hiermee aangeeft dat hij zijn penis/ zwaard niet in andermans zaken mag steken! Fergus snijdt dan maar een houten exemplaar als vervanging. Later krijgt Fergus zijn zwaard terug en doorsnijdt hij hiermee – om zich af te reageren – drie heuveltoppen omdat hij niet tegen koning Conchobar mag vechten. De fallische connotatie is opmerkelijk omdat de Lia Fail ook al bekend staat als ‘penis van Fergus’.

Het beeld van een zwaard in een steen (of mogelijk in de aarde) blijkt al te hebben bestaan in het Sarmatië van de 3e Eeuw.

2) Malcolm Godwin – De heilige Graal p.11
Thomas Malory – Le Morte Darthur (1485) p.632

3) Thomas Malory – Le Morte Darthur (1485) p. 50
http://en.wikipedia.org/wiki/Sir_Balin

4) Volsungen saga http://book2look.de/vBook.aspx?id=5nYjPDbWBd&euid=2967251&ruid=0&referURL=http://book2look.de p.81
Ook in de saga van Hrolf Kraki komt een zwaard uit de steen episode voor: De held Bodvar Biarki gaat een grot binnen en vind daar een zwaard in het hart van de rots vastzitten. Zijn vader heeft het daar voor hem ingestoken om te testen of hij het zwaard waard is. Zijn beide broers konden het er niet uit trekken, maar Bodvar trekt het er wel uit en op hetzelfde moment schreeuwt het zwaard het uit! Helaas mag hij het zwaard slechts drie maal uit de schede trekken en zal dit elke keer de dood van iemand betekenen. (Scandinavian legends and folk tales p. 184)

5) http://en.wikipedia.org/wiki/Barnstokkr Davidson, H. R. (1960). “The Sword at the Wedding” as collected in Folklore, Vol. 71, No. 1 (March 1960).
Zowel stenen als bomen worden in de folklore wel gezien als de plaats waar de kinderen vandaan komen. Het zou ook de beschermboom van de familie kunnen zijn, de boom die het (kinder)geluk van de familie met zich meedroeg. Dergelijke bomen waren er wel meer op Scandinavische erven, maar dan eerder naast dan in het huis! Er bestond een gebruik dat vrouwen een dergelijke boom aanriepen en zelfs omklemden tijdens de geboorteweeën. De Barnstok wordt ook wel gezien als een aardse variant van de kosmische boom Yggdrasil.

Nog later verliest Sigmund zijn zwaard tijdens een veldslag als Odin een snoeimes tegen hem opheft. Het zwaard breekt en Sigmund verliest zijn leven. Later zal het zwaard weer aaneengesmeed worden en overgaan in de handen van zijn zoon, Sigurd. Dit is het beroemde zwaard Gram. Waarschijnlijk heeft Tolkien zijn episode van ‘the shards of Narsil’ – waarin Aragorn het zwaard van zijn voorouderen terugkrijgt – op dit gegeven gebaseerd..

The post Het zwaard van de koning first appeared on Abe de Verteller.

barnstok - Abe de Verteller

Het zwaard van de koning