halloween - Abe de Verteller

De Cailleach; godin van Samhain, heks van Halloween

Abe de Verteller — Fri, 31 Oct 2014 14:12:19 +0000

Het feest Halloween is hier uit Amerika overgewaaid, maar komt eigenlijk uit de Keltische streken en heet dan Samhain. Naast geesten en spoken zijn de heksen wel de meest voorkomende griezels van Halloween. Het is interessant om te zien dat in Ierland en Schotland een zeer heks-achtig wezen de personificatie was van de winter. Dit is de Cailleach, de oude, lelijke godin, wiens heerschappij begon met Samhain. Mogelijk is dit de reden dat er zoveel heksen rondlopen met Halloween.

De twee gezichten van de godin

Voor de Kelten werd het jaar verdeeld in twee jaarhelften. Met Samhain eindigt de zomer en begint de winter. Samhain is ook een oogstfeest. Met 31 oktober is de allerlaatste oogst binnengehaald en is de aarde weer donker en kaal. Dit afwisselen der seizoenen kan verbeeld en ervaren worden als een godin die beurtelings haar ‘mooie’ lichte kant en haar ‘lelijke’ donkere kant laat zien. Het is ook te zien als twee godinnen die om de beurt heersen over het jaar en daarmee ook over het leven. In Schotland en Ierland werd deze vrouwe van de donkere jaarhelft de Cailleach Bheur (of Bera) genoemd. Zij is een van de duidelijkste voorbeelden van een wezen uit de folklore die ooit begon als godin. Het woord Cailleach betekent simpelweg oude en/of gesluierde vrouw. Bheur betekent scherp. Ze wordt omschreven als een ‘lean blue-faced hag’, vrij vertaald; een magere heks met een blauw gezicht. De Cailleach wordt omschreven als oerlelijk, met grijze kleren, witte haren en rode tanden. Ze heeft maar een goed oog, slagtanden en een mager lijf. (1)

‘Her face was blue-black of the lustre of coal
And her bone-tufted tooth was like red rust.
In her head was one pool-like eye,
Swifter than a star in a winter sky.’ (2)

De Cailleach brengt de winter met Samhain

De Cailleach Bheur komt in verschillende verhalen en gebruiken voor als heks of godin die na Samhain oftewel Halloween de heerschappij overneemt. Zij wordt dan de koningin van de winter! Met Samhain komt zij uit haar grot tevoorschijn met een magische staf of hamer die de grond doet bevriezen met elke klap die ze op de aarde geeft. Zo verspreidt zij met haar staf de vorst, verdrijft de plantengroei en brengt de winter in het land. Zij is ‘the hag of winter’, de heks van de winter. Zij is echter meer dan een heks, zij is een godin van de wintertijd en vanaf één november tot één mei (of één februari, of 25 maart) heerst zij over de natuur. Haar gezicht is mogelijk blauw van de kou. Zij wordt ook wel de dochter van Grianan – de kleine zon – genoemd. De kleine zon is de zon die in de winter schijnt van Halloween tot Beltane. Daartegenover staat de ‘grote zon’ van de zomer die schijnt van Beltane weer tot Halloween. (3)

Aan de westkust van Schotland is er een beruchte draaikolk genaamd de Corryvrechan. Dit betekent de brouwketel van de omslagdoek. Hier zou de Cailleach aan het begin van de winter haar vuile, bruine omslagdoek wassen tot die weer hagelwit is. Dan hoor je drie dagen lang het gebulder van een opkomende storm. Daarna hangt zij deze te drogen aan de hoogste berg van Schotland; de Ben Nevis. De Cailleach is naast de taxus en de adelaar één van de drie oudste wezens van deze wereld. Omdat zij het oudste wezen is, is haar omslagdoek nog wit (in plaats van met Schotse ruit). Als zij die over het land uitspreidt dan zien wij een witte deken van sneeuw en zo brengt zij de winter. De Cailleach brengt de winterse buien en koude, bittere winden. (4)

Geluk of ongeluk door de Cailleach

Ook in rituelen kan het seizoen als de Cailleach verbeeld worden. In Schotland kende men het volgende oogstgebruik: als de laatste oogst van rond Samhain werd binnengehaald, dan werd van die schoof een graanpop gemaakt. Deze werd de Cailleach, de oude vrouw, genoemd. Deze pop werd in het veld van een buurman gesmeten die nog niet klaar was met zijn oogst. Niemand wilde de laatste in het dorp zijn met oogsten, want wie het laatste graan oogstte moest de oude vrouw, de Cailleach, de hele winter lang voedsel en onderdak verschaffen en dit zou ongeluk brengen. Zij werd ook de ‘ghort a baile’ ‘de hongersnood van de boerderij’ genoemd. Daarom probeerde ieder zo snel mogelijk klaar te zijn met het oogsten van het graan. Pas met de komst van de lente kon het graan van de pop aan het vee gevoerd worden. Soms werd er van een ander deel van het laatst geoogste graan een andere pop gemaakt. Dit was dan de ‘maagd’. (5)

Een ander interessant volksgeloof met betrekking tot het weer en de Cailleach vinden we op het eiland Man: als één februari, de dag van sint Bride of Brighid een mooie dag is, dan komt de Caillach ny Groamagh (de oude vrouw van treurigheid) uit haar grot naar buiten om zich te warmen en om brandhout te halen. Met het vele brandhout kan ze zich nog een lange tijd warmen en vanuit haar grot blijven heersen, waardoor de winter dus ook langer blijft. Echter als het nat is blijft ze binnen. In het laatste geval heeft ze geen keus en moet ze wel voor warmer weer zorgen. Een regenachtige eerste februari is dus een goed teken. (6)

Een volgend seizoensritueel met de Cailleach vinden we in de Hooglanden van Schotland. Daar in ‘Glen Cailleach’ is een prehistorisch overblijfsel dat het huis van de Cailleach wordt genoemd. Dit bestaat uit een stenen huisje met daarin of daarvoor, drie haltervormige stenen die de Cailleach, de Bodach (oude man) en de Nighean (de dochter) worden genoemd. Vanaf Beltane (de eerste mei) tot Samhain (31 oktober) stonden deze stenen voor het heiligdom om zo het vee te kunnen bewaken. Vanaf één november werden zij naar binnen gebracht en het huis werd wind- en waterdicht gemaakt. Door dit te doen zou de vallei vruchtbaar blijven door de zorg van de Cailleach. Dit heidense ritueel werd nog tot voor kort uitgevoerd. Ook hier maakt de Cailleach onderdeel uit van de wisseling der seizoenen. (7)

De Cailleach verliest haar heerschappij met Beltane

Natuurlijk kan de winter niet eeuwig stand houden. Ook over de omslag van winter naar zomer zijn er verhalen bekend waarin de Cailleach het onderspit moet delven. In een volksverhaal uit de Schotse Hooglanden houdt de Cailleach Bheur (hier Beira genoemd) de hele winter de zomerbruid ‘Bride’ gevangen in haar grot in de berg Ben Nevis. Zij moet al haar vuile klusjes doen. Het ergste is dat zij haar mantel of omslagdoek weer wit moet wassen. Hoe Bride dit ook probeert, de omslagdoek blijft bruin. Uiteindelijk krijgt koning winter medelijden en helpt haar. Hij geeft haar ook drie sneeuwklokjes. Als Beira dat ziet schrikt ze en gaat direct met haar acht heksen-dienaressen naar buiten om al het bloeiende te vertrappen en om met haar hamer de vorst weer in de grond te slaan. Toch helpt dit niet want haar zoon Angus wordt verliefd op Bride. Bride ontsnapt aan het begin van de zomer met behulp van haar zoon. De Cailleach achtervolgt het stel, maar ze ontsnappen toch. Vervolgens met het komen van de lente achtervolgt Angus juist de Cailleach. Vlak voor zij de heerschappij opgeeft gooit zij kwaad haar staf onder een brem of hulststruik. Daarom groeit er nooit iets onder deze struiken. Daarna verandert zij zich zelf op één mei met de Beltane in een grote steen; Het gaat hier om een megaliet, een in prehistorische tijden door mensen neergezette steen. Deze steen blijft altijd een beetje vochtig. Met één mei trouwen Bride en Angus met elkaar. (8)

Van oude lelijke vrouw tot jonge schone maagd

Volgens sommige versies van haar verhaal zou zij als oude vrouw geboren worden op één november en dan jonger worden tot zij op één mei een mooie jonge vrouw is geworden. Deze jonge maagd verouderd weer met de dag tot ze een lelijke oude vrouw is geworden met Samhain. In andere versies is er geen geleidelijke transformatie, maar blijft zij lelijk tot ze op één mei in één keer verandert in een mooie jonge vrouw. In een Schots verhaal verandert de Cailleach zichzelf in het begin van de lente in een mooie jonge vrouw door van een bron te drinken. Ze springt van bergtop naar bergtop tot zij midden in de nacht de bron van jeugd bereikt. Door hier van te drinken verandert zij weer in een mooi meisje van zestien. (9)
Deze transformatie gebeurt ook in het Ierse middeleeuwse verhaal van Niall van de negen gijzelaars. De Cailleach vraagt aan hem en aan zijn negen broers haar te beminnen. Geen van de broers willen dat doen. Zij willen haar zelfs doden omdat zij zo lelijk is! Alleen Niall durft haar te kussen en te omhelzen. Spontaan verandert ze in een mooie vrouw. Niall wordt beloond met het koningschap over Ierland. Als godin van het land kan de Cailleach soevereiniteit geven aan de held die zij het koningschap waardig acht. Dit verhaal wordt ook verteld over Diarmuid, een van de krijgers in het gevolg van Finn mcCumhail. Hier vraagt ze of ze zich mag warmen bij het vuur. De krijgers weigeren dit, maar Diarmuid komt voor haar op. Daarna kruipt ze bij hem in bed, hij duwt haar niet weg, maar maakt één vouw in de deken tussen hen in. Dan blijkt ze verandert te zijn in een hele mooie vrouw! Ook van Gawain, een van de helden van het hof van koning Arthur, wordt dit avontuur verteld. Gawain en Diarmuid staan beiden bekend als de grootste minnaars van vrouwen. Met uitzondering van het verhaal van Gawain weten we niet in welk seizoen deze verhalen zich afspelen, maar de transformatie van oude tot weer jonge vrouw past het beste bij de overgang van van de winter naar de lente of anders als je het jaar in tweeën verdeelt, van de winter naar de zomer.

Conclusie

De aarde is een godin. Zij blijft van binnen dezelfde, maar aan de oppervlakte verandert ze van seizoen tot seizoen. Dan heeft ze bloemen en groen, ze is mooi. Dan is ze kaal en koud, ze is lelijk. In het oude geloof bepaalde de aarde zelf het weer. Zij was de oude vrouw die zorgde voor storm en sneeuw, kou en hagel. Als jonge vrouw veroorzaakte zij milde regen en een lentebriesje. Mensen die echt respect voor de godin hebben beminnen haar zowel in haar mooie als in haar lelijke vorm. Deze mensen worden beloond met de macht om te heersen. Zij draaien mee met het jaarwiel en het levenswiel. Zo accepteren zij alle gedaanten van de grote godin en worden door haar en via haar door alle vrouwen het meest bemind.

Abe van der Veen

Noten:

1) In uiterlijk lijkt ze sterk op de Gyre Carlin van de Schotse laaglanden en Black Annis van Leicestershire, maar dezen worden niet beschreven als brengers van het koude winterweer. Als oude vrouw is zij te vergelijken met de eveneens Keltische Morrighan, Germaanse Holda en Griekse Hecate.
Briggs – A dictionary of fairies p. 58
Rankine en D’Este – Guises of the Morrigan p. 43
Oxbrow, Mark – Halloween p. 55
2) MacKenzie, ScFL2, 159
3) Rankine – Guises 43
Briggs 58
4) http://www.whirlpool-scotland.co.uk/cailleach.html
Oxbrow p.62
5) Frazer – Golden Bough p.403-409
Oxbrow p.65
6) Briggs 57
7) http://www.philipcoppens.com/glenlyon.html
8) De oude, sacrale koningen van Ierland en Schotland lieten zich kronen op een dergelijke steen, die zij de ‘hag’ oftewel de oude vrouw noemden. Als zij onder de koning het uit schreeuwde dan was dit het teken dat zij het koningschap accepteerde. De godin van het land had de koning geaccepteerd.
Het einde van de heerschappij van de Cailleach kan ook vallen op 25 maart. Deze dag heette daarom ‘Latha na Caillich’, de dag van de Cailleach.
9) Rankine – Guises 43
Oxbrow 64
Wonder tales from Scottish myth and legend – Donald MacKenzie 1917
http://www.sacred-texts.com/neu/celt/tsm/tsm04.htm en http://www.sacred-texts.com/neu/celt/tsm/tsm05.htm
10) Oxbrow 64
Rankine – guises 43
Briggs 58

Ook interessant: Cailliach Mhor was de ‘great hag’ van het woud Reay in Schotland. Zij was een heks die ervoor zorgde dat de herten van het woud uit de handen van de jagers bleven. Zij was heerseres van de herten en kon ze in de ochtend melken. Het dier dat ze sloeg zou die dag door de jagers gedood worden. Zij heerst ook over de andere dieren van het woud.
Campbell – Popular tales of the west Highlands 417

http://www.suppressedhistories.net/secrethistory/crones.html

The post De Cailleach; godin van Samhain, heks van Halloween first appeared on Abe de Verteller.

Het verhaal van Jack ‘o lantern en de betekenis van Halloween

Abe de Verteller — Wed, 24 Oct 2012 22:19:22 +0000

Met Halloween, op de avond van de 31^e oktober gaan er in vele landen kinderen langs de deuren met uitgeholde pompoenen met een lichtje erin. Ze roepen: ‘trick or treat’ of iets dergelijks, en zijn vermomd als engerds, als vampiers, spoken, heksen of skeletten. Zo gaat de maskerade van deur tot deur tot er genoeg lekkers is verzameld en eindigt bij een groot vuur, waar er nog een griezelig verhaal wordt verteld. (1) Achter deze schijnbaar onschuldige kindermaskerade gaat een oud heidens feest schuil met de naam Samhain. De gebruiken van dit feest hebben een diepere betekenis die ik probeer te achterhalen door het analyseren van het verhaal van Jack ‘o lantern.

Het verhaal van Jack ‘o lantern

Die uitgeholde pompoen – waar de kinderen mee lopen – wordt in de Angelsaksische landen de ‘Jack ‘o lantern’ genoemd. De herkomst van die naam is te vinden in een Ierse sage over een aartsschurk genaamd Stingy (=gierige) Jack. Stingy Jack was een man die tijdens zijn leven niet wou deugen, maar wel de duivel een aantal keren te slim af was. Met Halloween komt de duivel naar zijn stamkroeg om zijn ziel te halen. Jack weet de duivel zo ver te krijgen dat hij zich in een muntstuk verandert om de waard te kunnen betalen en zet hem vervolgens gevangen in zijn geldbuidel waar een kruis op staat. De tweede maal – opnieuw met Halloween – smeekt hij de duivel om een appeltje voor hem te plukken. De duivel doet dat en kan vervolgens niet uit de boom vanwege het kruis dat Jack in de boom heeft gekerfd. Pas als hij belooft om Jack voor altijd met rust te laten bevrijdt Jack de duivel uit de boom. Als Jack na zijn dood bij de hemelpoort aanklopt wordt hij niet toegelaten. Maar ook de duivel houdt zijn belofte en ziet het absoluut niet zitten zo’n slimmerik toegang tot de hel te verlenen! Hij smeekt dan de duivel om een gloeiend kooltje voor wat warmte en om zijn weg door de wereld te verlichten. Jack krijgt het kooltje en beschermt het kooltje tegen weer en wind door het in een uitgeholde raap te plaatsen. Zo dwaalt hij met zijn lichtje als een dwaallicht door de wereld tot aan het einde der tijden. (2)

Het dwaallichtje

Jack ‘o lantern is dus één van de vele namen voor het dwaallichtje. (3) In het Engels wordt dit verschijnsel ook wel ‘will-of-the-wisp’ en ‘corpse candle’ genoemd. De laatste naam verraadt waar het om gaat: het is een lichtje voortgebracht door de ziel van een dwalende dode. In de meeste gevallen gaat het om een ongedoopt kind, een brandstichter of een grenssteenverzetter. In het Halloween verhaal gaat het om iemand die te goed is voor de hel en te slecht voor de hemel. Deze dwalende dode wordt hiermee een soort van elf. Elfen werden wel gezien als gevallen engelen die te slecht waren voor de hemel, maar te goed voor de hel. In een variant van het Jack ‘o lantern verhaal klimt de slimme man zelf de appelboom in, waar de duivel hem niet kan bereiken. De appel is een elfenboom (denk aan Avallon en Tir-na nÓg). Je zou kunnen zeggen dat Jack op deze wijze naar de elfenwereld vlucht. (4)

Samhain

Juist met Halloween staan de elfenheuvelen wijd open en kunnen de geesten vrijelijk rondspoken. Dit komt doordat het een scharnierpunt in het jaar is. Het is een periode tussen de jaren in. Vroeger werd het feest in Schotland en Ierland Samhain genoemd. (5) Dit betekent letterlijk ‘einde van de zomer’. In Wales noemen ze ditzelfde feest ‘Calan Gaef’; het begin van de winter. Het is het begin van de donkere helft van het jaar. De Kelten zagen de avond, dus de komst van de duisternis als het begin van de nieuwe dag en naar analogie daarvan kan je aannemen dat Samhain als begin van de duistere periode ook het begin van het nieuwe jaar was. Op dit soort drempelmomenten zijn de sluiers tussen deze en de Andere wereld dun. Geesten, elfen en andere wezens kunnen op deze nacht ook in onze wereld ronddwalen of anders gezegd; wij zijn gevoeliger voor hun aanwezigheid en nemen ze eerder waar!

De geest te gast

Juist met Halloween – op de drempel tussen twee seizoenen – zouden de dolende geesten een versterkt contact kunnen maken met de wereld van de levenden. Gedreven door de komst van de koude verlieten ze de desolate plekken, de moerassen en heidevelden om terug te gaan naar de bewoonde wereld. Wellicht terug naar het huis waar ze ooit zelf woonden. Op die nacht vroegen de dolende geesten – en dus ook Jack ‘o lantern – om gastvrijheid. Wie weigert om hen binnen te laten zal verwenst worden en onheil over de hoofden van het gezin brengen. Wie de gast welkom heet wordt gezegend. Als je hem binnenlaat kan je hem mogelijk zelfs verlossen. Het woord gast is dan ook etymologisch verwant aan geest. Gastvrijheid is een heilige plicht, zelfs tegenover de doden!

Elk kind dat met Halloween rondloopt met een lichtje in een pompoen kan je zien als de verbeelding van zo’n dolende ziel. In Engeland benoemde men dit rondgaan met de veelzeggende term ‘to go a-souling’, de ‘treat’ werd een ‘soul-cake’ genoemd. (6) Het kind komt met zijn (dwaal)lichtje en met zijn vermomming als geest aankloppen op zoek naar gastvrijheid, om binnen genood te worden voor een beetje warmte en een versnapering en vraagt ‘trick or treat’. De ‘trick’ is te zien als het onheil wat de geesten kunnen brengen. Na het krijgen van een ‘treat’ zal de geest juist zijn zegen brengen. De gemaskerde optocht is zo te zien als een geestenoptocht. Masker komt van ‘masca’ dat staat voor heks of geest en ‘mom’ in het woord vermomming staat ook voor geest!

De laatste oogst

Deze maskerades werden vroeger door volwassenen gehouden. Zij wisten van de achtergrond en wilden – voor die ene keer in het jaar – als een dode zijn om de verwantschap met de vereerde geesten van de voorouders te voelen. Zo hielpen zij mee met de derde en laatste oogst. Vlak voor Halloween werden op het veld de laatste restanten binnengehaald zoals knollen, rapen en in latere tijd pompoenen. Maar op Halloween zelf volgde de allerlaatste oogst die binnengehaald werd door de Dood zelf. Magere Hein: het skelet met zeis en zandloper – vaak gehuld in een mantel – hij die ook wel de ‘grim reaper’ wordt genoemd, kwam zielen oogsten. (7) Dit maakt Halloween tot zowel een oogstfeest als een feest van de doden!

De god van de dood

Sommigen beweren dat Samhain vernoemd is naar een Arische god van de dood Samana. Daarbij wordt dan ook verwezen naar de engel des doods in de Joodse Talmud genaamd Samael. Voor deze theorie zijn er echter geen harde bewijzen. (8) Toch is het erg toevallig dat in de voodoo van Haïti de ‘loa’ of god van de dood ‘Baron Samedi’ heet. Zijn feest wordt ook nog gevierd in de halloweentijd. Samedi is Frans voor zaterdag, de laatste dag van de week.

(Kaart XIII, de dood in middeleeuwse tarotspelen afgebeeld als een zielen oogstend skelet.)

De grimmige, dus gemaskerde oogster snijdt met zijn zeis de laatste hechtingen af die de ziel aan deze wereld bindt. Hij neemt de zielen van het afgelopen jaar mee naar de geestenwereld. Het gaat hier om de nog ronddolende zielen, de dwaallichtjes. Deze zielen hebben de weg naar beneden of naar boven nog niet gevonden of zijn nog te gehecht aan het aardse om deze wereld te verlaten. Met Samhain/Halloween worden deze zielen overgebracht naar de andere kant. De mensen hielpen – door middel van de maskerade van Halloween – mee met de god van de dood. Uit dankbaarheid daarvoor zouden zielen vanuit de andere wereld overvloed en vruchtbaarheid brengen aan de levenden. (9) In de christelijke tijd werd dit gebruik zo veel mogelijk vervangen door het bidden voor de arme zielen in het vagevuur met Allerheiligen en Allerzielen. Gemaskerd rondlopen werd gezien als heulen met demonen. Het lichtje waar je mee rondliep was hellevuur. Toch was het gebruik niet volledig uit te roeien.

Bon(e)fire en needfire

In het verhaal van Jack ‘o lantern had Jack zijn lichtje uit de hel gehaald. Het is de vraag of dit een duivels lichtje was. Het zou ook afkomstig kunnen zijn van de ‘bon(e)fires’ die op de heuvels werden aangestoken met Samhain, zodat ze van verre te zien waren. (10) Hierbij moest op een rituele manier vuur gemaakt worden, het zogenaamde noodvuur. Dit was vuur dat werd gemaakt door middel van wrijving van hout tegen hout. Voor een nieuw zuiver begin van het jaar was het nodig om de vuren in de haarden van alle huizen te doven. Elke huisvader moest naar het grote vuur op de heuvel dat in heidense tijden door de druïden – en later door gewone huisvaders – werd aangestoken met dit noodvuur. Hier kregen ze – waarschijnlijk in ruil voor een dierenoffer – een gloeiende kool mee, om in eigen huis de haard mee aan te steken. Het woord ‘Bonfire’ is mogelijk afkomstig van ‘bonefire’. Het is dan een ritueel vuur waarin de beenderen van de geofferde dieren werden verbrand. (11)

Om dit vuur tegen wind en regen te beschermen stak men het in een uitgeholde raap (pompoenen hadden ze in die tijd nog niet in Europa). Met dit licht wezen ze mogelijk de dolende geest van de voorouder ook de weg. Door deze uit te nodigen in het huis en met dit licht een nieuw vuur in de haard te ontsteken, kon de vooroudergeest via de haard rust vinden en naar de boven- of onderwereld reizen. Van daaruit kon hij een beschermgeest zijn voor zijn familie. Hij hield zijn familie in de gaten en kon vanuit de haard geluk en voorspoed bezorgen als hij vond dat ze dat verdienden. Zo wordt onbewust met de Jack ‘o lantern van Halloween een oeroud ritueel in ere gehouden.

Abe van der Veen

Noten:

1) Ik gebruik hier het woord Halloween in plaats van Samhain omdat dit beter bekend is bij het algemene lezerspubliek.
De bronnen die ik gebruik zijn voornamelijk afkomstig uit Ierland, Schotland, Wales en Engeland. Natuurlijk wordt dit feest – maar dan onder andere benamingen – ook op diverse plaatsen gevierd buiten dit gebied.

2) Lauvrijs – Halloween p.49

http://en.wikipedia.org/wiki/Stingy_Jack

De duivel staat o.a. voor onmatigheid en disbalans. Het kruis kan je zien als een centrerend teken dat je bij jezelf houdt. Daar kan de duivel je niet raken. Als de duivel er niet bij kan komen, zou je hem er zelfs mee kunnen vangen!

3) http://en.wikipedia.org/wiki/Jack-o’-lantern
De naam Jack ‘o lantern wordt het eerst genoteerd in 1663.

4) Graves – The white goddess p.246 Hier is het een Welsh verhaal over ene Sion Kent. Er is ook een Ierse versie van dit verhaal over ene Billy Dawson (die ik al vele malen heb verteld) en een versie over de ketellapper van Tamlacht. Bij deze versies wordt er echter geen aandacht besteedt aan de connectie met Halloween.

5) Bijzonder is dat de Romeinen in deze periode ook hun Mania vierden waarin de put naar de onderwereld open werd gezet en de geesten van de overledenen vrijelijk rond konden dwalen.
De meeste heidenen noemen dit feest nu Samhain (Meestal uitgesproken als Zou-In http://en.wiktionary.org/wiki/Samhain#Pronunciation)

6) Lankester – De acht jaarfeesten p. 52

7) Grim is een oud woord voor masker. (http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=results&wdb=wnt%2Cvmnw%2Conw%2Cmnw&uitvoer=HTML&lemmodern=%22grim%22)
Een andere variant van de zielenoogst is het volksgeloof omtrent de ‘Wilde Jacht’.

8) Mark Oxbrow – Halloween en Lauvrijs p. 14
Als er toch geen dodengod Samana blijkt te bestaan is er in ieder geval nog de wintergodin Cailleach wiens heerschappij begint met Samhain..

9) Lankester – De acht jaarfeesten p.51

10) Lauvrijs p.63 vuur
Oxbrow – Halloween p. 149-152 needfire
Mogelijk gebeurde dit zelfs op plaatsen zoals grafheuvels waar van gezegd werd dat de elfen er woonden.

11) http://en.wiktionary.org/wiki/bonfire

The post Het verhaal van Jack ‘o lantern en de betekenis van Halloween first appeared on Abe de Verteller.