De geheime symboliek van het hart

Abe de Verteller — Sat, 02 Feb 2013 17:33:32 +0000

Met Valentijn worden vele hartvormige dozen chocola, rode rozen en roze gekleurde kaarten overdekt met hartjes uit naam van de liefde aan beminden gegeven. Het hart zal bonzen, kloppen, smelten of breken en dat allemaal uit naam van de heilige Valentijn. Het hart – eventueel doorboord door een pijl – is op 14 februari alomtegenwoordig.

Maar er is iets vreemds aan de hand met het hart en zijn symboliek. Het hartje lijkt namelijk nauwelijks op een werkelijk menselijk hart! Sommige dierlijke harten komen iets meer in de buurt, maar er is slechts één locatie van het menselijk lichaam die duidelijk overeenstemt met de vorm van het hart: de billen. Niet zomaar billen, maar de ronde billen van een vrouw, als je ze bekijkt als zij op haar buik ligt.

Volgens sommige wetenschappers zou ook de omtrek van de vagina in opgewonden toestand een hartvorm hebben en ook de onderkant van de eikel zou die vorm hebben. Zo krijgt het samensmelten van harten wel een heel pregnante betekenis!

Het hartsymbool wordt doorboord door de pijl van de Griekse god Eros (voor de Romeinen Amor of Cupido). Zo beelden we het af als we verliefd op iemand zijn, of onze liefde voor iemand willen kerven in een boom. Hierin is duidelijk de symboliek van de coïtus te herkennen, de fallische pijl doorboort het vulvaire ‘hart’. Eros toont zich hier als de god van de erotische aantrekkingskracht.

Zo lijkt het er op dat ons symbool voor liefde, een meer erotisch begin had. Hierbij moeten we niet vergeten dat seksualiteit in de Oudheid ook sacraal kon zijn, gewijd aan god en godin. Dan zijn deze billen een heilige ingang. (1)

Aphrodite met de mooie billen

Om dit te begrijpen moeten we een anekdote vertellen over de moeder van Eros; de liefdesgodin Aphrodite. Van haar wordt gezegd dat er een tempel heeft bestaan die gewijd was aan haar billen! Dit was de tempel van Aphrodite Kallipygos (oftewel met de mooie billen). Het zou de enige tempel zijn, die ooit gewijd is aan een lichaamsdeel. Dat laatste is maar zeer de vraag. (2)

Als je een tempel of kerk ziet als de schematische weergave van het lichaam van Moeder Aarde kan je net zo goed postuleren dat er een heleboel tempels gewijd zijn aan een lichaamsdeel, of beter gezegd een heel lichaam! De ingang is dan te vergelijken met de vrouwelijke genitaliën! (3)

Het beeld van Aphrodite Kallipygos, oorspronkelijk derde eeuw v.o.j.

Venusheuvel en moederkerk

De plaats die gewijd was aan de grote godin, zeker in haar liefdes- en vruchtbaarheidsaspect noemde men in de middeleeuwen venusheuvel of ‘mons veneris’. Dit is niet toevallig ook de naam van de schaamheuvel van de vrouw. Aphrodite Kallipygos, was meer regel dan uitzondering. De grot in deze berg leidde naar een tuin der lusten, een aards paradijs. Natuurlijk leidden al deze lusten voor de christelijke middeleeuwer uiteindelijk naar de hel. Maar Hel is een andere naam voor die onderwereld van Moeder Aarde. (4)

(De middeleeuwse Venus met haar vele aanbidders. Let op de significant geplaatste stralen en ook op de yoni-vorm waarin zij staat)

Later heeft men het over ‘de heilige moederkerk’. Het is maar een kleine gedachtensprong om in de vorm van de kerk de baarmoeder van de Grote godin te herkennen. Aanwijzingen hiervoor zijn – naast het idee van een moederkerk – de vele malen dat er boven kerkdeuren in met name Ierland een afbeelding te vinden is van een vrouw die trots haar vagina ten toon spreidt. Zij houdt deze zelfs wijd open met haar beide handen! Dit ornament heet de ‘sheela-na-gig’. In het onderstaande voorbeeld vinden wij de associatie met het hart terug.

Het hart en Moeder Aarde

Het woord hart is verwant aan Hertha of Ertha. Dat is de naam die Germaanse stammen aan Moeder Aarde gaven. De Romeinse geschiedschrijver Tacitus noemt het zo: ‘Niets bijzonders gebeurt er bij deze stammen (van Noord Duitsland) behalve dat zij zich verenigen in de aanbidding van Hertha (Ertha) oftewel Moeder Aarde’. (5)

Het symbool van het hart stond voor de ingang naar het binnenste van Moeder Aarde. Dat kon een grot zijn in een sacrale heuvel, een poort van een tempel, maar ook de vagina zo die te zien is tussen de billen en benen van een vrouw. (6)

Het hart is ook etymologisch verwant aan de centrale vuurplaats; de haard. Beide staan symbool voor het vrouwelijke centrum. Beide zijn het middelpunt, de focus waar alle aandacht zich op richt, maar ook van waaruit alles ontstaat. In dit geval gaat het niet om de billen, maar om het bonzend hart als het centrum dat diep binnenin je zit. (7)

De dans van het kloppende hart

Het is bijzonder interessant om te zien hoe het bonzen en kloppen van het hart, te verbinden is met die van de lager gelegen regionen. Dit bonzen van het hart is te zien als het ritme van de scheppingsdans. In de Indiase Upanishaden wordt gezegd dat de ziel in het hart danst als een klein mensje en daardoor horen wij het bonzen van ons hart, alsof het een trommel is. Tegelijkertijd is de ziel één met de dansende Shiva die danst in het hart van het universum. De hartslag is het ideale ritme voor dans, poëzie en seks, oftewel voor creatie. Het hart is voor de Indiërs het centrum van het universum. De yogi’s noemen het ‘Chidambaram’; de grot van het hart. Door diep in zichzelf te keren kan de yogi de hartslag van het Absolute horen. Binnenin dit hart danst de ziel. Hierin danste ook hun god Shiva en maakte met zijn bewegingen de voor ons zichtbare kosmos. Ook de Griekse godin Eurynome maakte al dansend de kosmos. De dans van de duistere Indische godin Kali dreigde de wereld juist te vernietigen. (8)

De dansende Shiva

Karnen van het maanbloed

Je kunt zeggen dat de mens dit scheppende dansen nadeed in zijn sacrale dans. Voor de oude Egyptenaren was dit letterlijk zo. Daar bestond het geloof dat het menstruatiebloed uit het hart naar beneden stroomde en daar het kind vormde, zowel het lichaam als de ziel. Deze theorie stamt nog uit de tijd dat men zich nog niet bewust was van de rol die de man in de voortplanting speelde. Elke vrouw vormde het kind in haar baarmoeder door daar het magische maanbloed te karnen. Dit deed ze door ritmische heupbewegingen te maken, waardoor het menstruatiebloed tot een foetus kon stollen. Dit ‘maanbloed’ kwam rechtstreeks uit het hart. Oude benamingen voor het kind als mijn hartenbloed en bloedjes van kinderen en ‘het kind onder het hart dragen’ voor zwangerschap duiden mogelijk op dit geloof. (9)

De weging van het hart op de schaal van Maat

Bij de Egyptenaren heet het hart ‘ib’ en is een van de belangrijkste van vijf (of zeven) zielen die de mens heeft (naast de Sheut, Ren, Ba en Ka). Het woord ‘ib’ betekent niet alleen hart, maar ook dansen en wordt dan afgebeeld door een dansend figuurtje. Het is de zetel van het gevoel, maar ook van het verstand en nog vele andere eigenschappen. In de Egyptische mythologie legt deze ‘ib’ hart-ziel na zijn dood een reis af in de onderwereld waar hij uiteindelijk wordt gewogen op een weegschaal.

In de ene schaal ligt de veer van de godin Maat, in de andere een hart als symbool van de ziel. Maat (Godin van waarheid en orde; de juiste maat der dingen) en Anubis staan ernaast en controleren het gewicht van de hart-ziel. Als het net zo licht is als de veer dan kan het door naar de volgende wereld. Zo niet dan wordt het hart onmiddellijk door een monster verorbert. Dit monster heet Ammit; ‘zij die harten verorbert’ of ‘de verzwelger’. Zij wordt afgebeeld als een krokodil met een leeuwenlijf en het achterste van een nijlpaard. Mogelijk is zij te zien als de godin in haar donkere gedaante. In de piramideafbeeldingen lijkt dit hart niet op ons hartsymbool. Het zou echter wel lijken op een schapenhart. (10)

Egyptische hart-amuletten. Eén van de amuletten draagt een afbeelding van de scarabee als teken van wedergeboorte

Het hart van lust èn liefde

Zo is het hart het symbool van de ingang van het sacrale lichaam van Moeder Aarde. Wie dit binnengaat betreedt een magische, heilige plek. Dansen en vrijen is hier allesbehalve plat vermaak, het is een gewijde liefdesdaad. Het is de daad van het nader brengen van de grens naar het centrum en de drempel naar het midden. Iets dat alleen kan met open harten vervuld van liefde.

De gevederde pijl doorboort het hart. De onderwereld wordt betreden. De dans van het kloppende hart kan beginnen. Met de ronde bewegingen van de heupen van de vrouw en de ritmische stotende bewegingen van de man. Uiteindelijk smelten het mannenhart en het vrouwenhart in het hart-ziel-centrum samen. Een kleine dood vindt plaats, een ziel wordt gewogen, het hart tegenover een veer. Even houdt de hele kosmos haar adem in, tot het oordeel wordt geveld: Het hart wordt verzwolgen, een nieuwe cyclus kan beginnen, de ziel kan opnieuw geboren worden. Een derde hart begint onhoorbaar, doch voelbaar te kloppen onder het hart van zijn moeder. (11)

Abe van der Veen

1) ‘Op zijn hondjes’ was altijd het meest bedreven standje voordat – vanuit een mannelijk superioriteitsdenken – de missionarispositie gepropageerd werd.
Morris, Desmond – Allemaal mensen p. 205
Blackledge, C. – Het verhaal van V p. 80
www.godlikeproductions.com/forum1/message982266/pg1

2) De Griekse godin van de liefde is, heet bij de Romeinen Venus.
Morris p. 200

3) Blackledge p.79
Walker, B. – Dictionary of symbols and sacred objects p.99
In een verhaal van Athenaeus wordt verteld van twee arme zusjes die ruzie hadden wiens billen de mooiste waren. Een toevallige voorbijganger mocht beslissen. Naderhand kon deze rijke man die mooie billen maar niet uit zijn hoofd krijgen. Hij en zijn broer trouwden elk één van de zussen. Uit dankbaarheid voor dat feit richtten zij een tempel op voor de godin met de mooie billen; Aphrodite Kallipyge of Kallipygos. en.wikipedia.org/wiki/Venus_Callipyge
Ook de tempel in Delphi – die voordat zij van Apollo werd, een tempel van Gaia was – is zo’n lichaam van Moeder Aarde complex. Een duidelijke aanwijzing daarvoor is de ‘navelsteen’ die bij de ingang ligt. Deze ‘omphalos’ (dit betekent navel of kleine fallus) is veeleer een clitoris.

(De omphalos van Delphi)

4) Later werd dit gedemoniseerd en de ingang naar het land van Venus werd ‘des duvels cutte’ (vreemd genoeg wordt dit ook gebruikt als een scheldnaam voor een hunebed in de zestiende eeuw) oftewel de kut of kont van de duivel. Het is waarschijnlijker dat het hier om de moeder of grootmoeder van de duivel gaat. Deze duivelskont als ingang naar de hel vinden we soms afgebeeld in schilderijen van het Laatste Oordeel. De middeleeuwse minnezanger Tannhäuser belandde in de berg of heuvel van vrouw Venus. Ook rondzwervende gesjeesde studenten (vaganten) beweerden dat ze in de Venusberg geweest waren.
Hel, komt van Hel, Hella, Holda of ook wel vrouw Holle, de onderwereldgodin van de oude Germanen.

5) Tacitus – De Germania http://www.pitt.edu/~dash/ertha.html

6) Logghe, K. – Tussen hamer en staf p.113 Een ander belangrijk Moeder Aarde symbool is de vorm van het hoefijzer.
Het hart-teken is ontelbare malen te vinden als ornament op smeedwerk en houtsnijwerk op deuren, hekken en geveltekens. Mogelijk begon dit gebruik toen men nog weet had van de oorspronkelijke betekenis.

7) http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/hart

8) Walker – Dictionary of symbols and sacred objects p. 174, 317
Walker – Encyclopedia of myths and secrets p. 376
en.wikipedia.org/wiki/Nataraja
Ook de duistere godin Kali is een danseres, maar deze dans is juist een extase van vernietiging en slachting. Pas als Shiva – haar echtgenoot – tussen de slachtoffers gaat liggen en zij haar voet op zijn borst zet komt zij eindelijk tot rust. en.wikipedia.org/wiki/Kali

9) Dit stuk is wat speculatiever, ik heb de bronnen van Walker namelijk niet kunnen vinden. Maar het is toch te interessant om weg te laten.
Walker – Encyclopedia p. 375
Walker – Dictionary p. 175, 275
Ook de maan heeft in het oer-geloof een rol bij de vorming van de foetus. Zielen zouden op de maan wonen en van daar uit indalen in het lichaam. Het tonen van de billen is ‘mooning’; de maan laten zien. Wie haar maan laat zien, geeft daarmee aan dat ze een kindje wil maken! Later werd dit ‘mooning’ een obsceen gebaar.
In een negende-eeuwse kloostercodex uit Mainz komt het hoofdstuk voor ‘Over dat ze geloven dat vrouwen de maan kunnen belezen, zodat ze mensen het hart uit kunnen nemen.’ We kennen helaas alleen de titel van dit hoofdstuk.

10) Budge – Egyptian Language p.44
www.egyptianmyths.net/heart.htm http://en.wikipedia.org/wiki/User:The_Land/Weighing_of_the_heart

11) Door middel van de beoefening van de tantra worden de beide harten samen gebracht. Het opent het hart van de man en de vagina of billen met de hartvorm van de vrouw. Zodat beiden al dansende en vrijende nader tot elkaar kunnen komen op het ritme van de hartslag, tot ze samen smelten. Het hartchakra is het vierde en middelste chakra en heeft een groene kleur.

Andere interessante links:

www.aquiziam.com/twenty_symbols.html
www.reshafim.org.il/ad/egypt/religion/body_and_soul.htm
en.wikipedia.org/wiki/Heart_(symbol)
www.heartsymbol.com/english/index.html

The post De geheime symboliek van het hart first appeared on Abe de Verteller.

hart - Abe de Verteller

De geheime symboliek van het hart