In dit artikel behandel ik een aantal beladen christelijke begrippen zoals hel, zonde, schuld, boete en vagevuur. Termen die door eeuwenlang voortdurende misvattingen en misbruik dik aangekoekt zijn met negatief sentiment. Het is tijd om de lading van die begrippen af te halen en te kijken wat er dan in de kern overblijft! Hieronder probeer ik deze termen etymologisch dan wel esoterisch te verklaren.
Vagevuur
Het verblijf in de hemel is – bekeken vanuit het christelijk dogma – voor eeuwig en die in de hel is ook eeuwig, maar het vagevuur is tijdelijk. Het is een plek waarin je ziel schoongemaakt wordt onder andere door middel van vuur. Het vagevuur kan je vertalen als het zuiverende vuur. Vagen is vegen, schoonmaken en ook wrijven en oppoetsen, zo zal je ziel weer glimmen als een diamant! Ook andere benamingen van het vagevuur, zoals het purgatorium en de louteringsberg (van Dante) hebben dezelfde betekenis. Het vagevuur is een plek van zuivering. (1)
Je vege lijf
Wie sterven moet is ‘veeg’, gemerkt met het teken van de helleveeg, de veegster van de hel, de doodsgodin. Zijn vege lijf is niet meer te redden. De Schotten zeggen hij is “fey”. De fee oftewel de vrouwe van het noodlot heeft zijn doem aan hem voltrokken.
Wie sterft zal zijn lichaam moeten verlaten. Dit lic-haam is tenslotte slechts een hemd van vlees. Lic is het vlees, haam is het hemd (2).Vele tovenaars en heksen konden naar wil dit soort hemden, – dit soort uiterlijke vormen – aan- en weer uittrekken. Naast het lic-haam (het hemd van mensenvlees) heb je ook het berserkerhemd, de weerwolvengordel, het zwanenhemd van de Walkuren en het valkenhemd van Freyja, om er slechts een paar te noemen uit de bronnen. Je trekt deze aan en verandert daardoor in de gewenste vorm. (3)
Hiervoor is wel onthechting nodig. Weten dat je niet slechts je lijf bent. Door meditatie en ascese kan je leren je niet met je vlees te vereenzelvigen. Wie dit volledig beheerst raakt verlicht, de zwaarte van het lijf voelt die niet meer. Als hij dan – na zijn dood – toch incarneert – in de carne, het vlees, indaalt – is dat zijn eigen vrije keuze. Hij weet dat zijn lijf een omhulsel is voor zijn ziel. Hij is dan een zuivere ziel met een open kanaal naar de Andere wereld.
Schuld en boete
De meeste mensen zijn echter zondig en weten dit niet. Zonde is zo simpel als een omgegooid glas met melk, hè jammer, zonde zo’n verspilling. Zondigen kan je aldus interpreteren als het morsen van energie! Anderzijds is zonde etymologisch verwant aan schuld. (4) Je hebt van iemand energie gebruikt of geleend of gestolen en moet dat in de toekomst terug betalen. Zonde is zowel energie stelen als energie verspillen. Het is een disharmonie in je energiebalans.
Schuld associeer ik met de Noordse godin Skuld; de derde van de Nornen, oftewel de noodlotsgodinnen. Haar naam betekent toekomst en / of noodzakelijkheid. Deze godin is te zien als de helleveeg die je onvermijdelijk zal tegenkomen om je te helpen alle gestolen energie terug te betalen. Het beste is het natuurlijk om je zonden – je energetische disbalans – weer goed te maken binnen dit leven. Echter als dit niet gebeurt, dan moet dat alsnog na je dood. Omdat dit vaak moeilijk en complex is blijven heel veel zondaars hangen. Ze weten de weg niet te vinden naar de hemel en ook niet naar de hel. Ze zitten dan in het vagevuur. In het volksgeloof echter dolen ze veelal rond in onze wereld. Het zijn de spoken, geesten, dwaallichten e.d. geworden!
Wie uit het vagevuur wil, terug naar de aarde of verder naar de hemel (een hoger bewustzijnsniveau wil bereiken) zal moeten bidden en boeten. Dit zijn – in ieder geval in de christelijke tijd – de methodes om uit het vagevuur te komen. Boeten is het herstellen van het energetische omhulsel van je ziel – je ‘mensenhemd’. Denk maar aan het zogenaamde boeten van een visnet, waarbij het net gerepareerd wordt. Dit gebeurd door middel van onthechting èn hechting. De haakjes van de ‘hookers’ – de succuba en incubi, de energetische vampiers, je verslavingen – worden onthecht. De gaten in je energetische hemd worden gerepareerd doordat de energetische stromen die in jou hemel en aarde met elkaar verbinden hersteld worden. De banden met de materiële wereld worden losser door te boeten, door middel van het negeren van de materiële sensatie. Dit is het vegen, schoonmaken en wegbranden van alle vastzittende energie en opgekropte emoties van binnenuit. Nu kan dat nog bewust, straks – als je het fysieke lichaam verlaat – gebeurt dit of je wilt of niet. Dan zit je in het vagevuur!
Bidden en smeken
Bidden is een vorm van meditatie door middel van gerichte concentratie. Je mediteert niet op niets, maar op je wens, zoals de valk bidt in de lucht en zich richt op zijn prooi. Bidden is ook vragen, het is een smeekbede aan een hogere kracht. Dit hoeft niet de monotheïstische God te zijn, het kan gaan om een van de vele manifestaties van het numineuze. Het bidden is te zien als het zich concentreren op en voorstellen van het perfecte energetische proces wat door jou heen kan werken en jou kan helen.
Dit hoef je niet alleen te doen. Ook de levenden; familie, priester en sjamaan kunnen jou meehelpen en je de weg uit het vagevuur / de geestenwereld proberen te tonen en je losmaken van de hechtingen aan het aardse niveau. Hieruit ontstond mogelijk het katholieke idee van het (betaalde) bidden door priesters om de zielen uit het vagevuur te redden. Toen dit in diskrediet kwam door de aflatenhandel, kwam ook het vagevuur ter discussie. De protestanten ontkenden daarop het bestaan van een vagevuur. De katholieken kennen het tot op de dag van vandaag.
Hel als godin
I
Een van de meest beladen woorden in onze taal is toch wel Hel. Een krachtterm en een woord dat ook nu nog angst opwekt. In de christelijke versie kennen wij deze hel als de plek waar de verdoemde zielen eeuwig lijden en eeuwige martelingen moeten ondergaan. Verder is het de plek waar de duivel heerst. In de Noordse heidense religie was deze plek anders. Hel als het rijk der doden wordt weliswaar beschreven als een duistere en sombere plek, maar zeker niet een plek van eeuwige kwelling. Haar godin is ook niet puur lelijk en slecht, zij is blauw-zwart van onderen, maar vanaf de heupen is zij blank zoals een gewone vrouw.
Ooit hebben wij 9 maanden gewoond in een ander levend wezen, in onze moeder, in de baarmoeder. We waren er wel, maar nog onzichtbaar verblijvend in een holle ruimte. We verlieten deze donkere, warme, vochtige wereld via het geboortekanaal. Toen we doodgingen werden we begraven, we werden opgenomen in moeder aarde o.a. in graven of grafheuvels. Opnieuw werden we onzichtbaar en verbleven we in een holle wereld. Voor de geboorte en na de dood is onze woonplaats een levend wezen. De ene heet moeder, de ander heet Hel. Hel is bij de Noormannen ook de godin die heerst over het rijk der doden en tegelijkertijd die wereld zelf! Ook het mannelijk Griekse equivalent Hades is de heerser over de doden en tegelijk de naam van het dodenrijk.
Holda en vrouw Holle
Vaak wordt Hel geïdentificeerd met de Germaanse godin Holda. Haar naam is ook wel Holla of Holle, wat sterk doet denken aan de Duitse naam voor de hel; die Hölle. Er zijn geen directe aanknopingspunten om deze godinnen gelijk te stellen, maar ze hebben zeker een grote onderlinge verwantschap. (5)
In een Duitse middeleeuwse sage bereikt de minnezanger Tannhauser via een grot een onderaards rijk in de berg Hörsel’. Dit is de woonplaats van de godin Holda. In het gedicht wordt deze godin ook Venus genoemd en haar berg de Venusberg. Deze ‘Venusberg’ blijkt een plek van ‘wein, weib und gesäng’. De venusberg / heuvel is echter ook een naam voor de schaamheuvel. De grot die de minnezanger betreedt na de verleiding van Venus en haar gezellinnen wordt als zeer prettig en sensueel omschreven, wat zeer begrijpelijk is. Hij verblijft daar vele jaren. (6)
Ook het land onder de put van vrouw Holle – in het gelijknamige sprookje van Grimm – is prachtig. Er is een lenteweide met wel duizend bloemen, er staan vruchtdragende bomen, met appelen die roepen om geplukt te worden en ovens met broden die schreeuwen om eruit gehaald te worden. Alleen vrouw Holle zelf is lelijk met lange tanden. Zo wordt de onderwereld hier dus beschreven als een prachtig oord in plaats van een oord van ellende. Hel is afgeleid van de Indo-europese wortel ‘Kel’ en betekend bedekken en beschermen. (7) Dat is exact wat vrouw Hel doet voor de doden. Zij beschermt ze onder de aarde en soms ook nog onder een deken van sneeuw tot ze rijp zijn om opnieuw geboren te worden. Uit de put van vrouw Holle werden de kinderen geboren, van de boom van vrouw Holle werden de kindertjes als rijpe appeltjes geplukt en uit haar oven werden de kinderen als gare broden gehaald. Zij is godin van dood èn (weder)geboorte!
Ook als levende kan je in die holle wereld terechtkomen. Vele sjamanen en tovenaars hebben reizen gemaakt naar die wereld. Je kan een klein begin maken met het reizen naar de onderwereld door het gevoel van holheid op te roepen. Dit doe je door middel van diepe meditatie waardoor je zo verinnerlijkt dat je uiterlijke, fysieke kant vervaagt. Dit kan een gevoel van holheid oproepen. Niet hol in de zin van leeg, maar als van binnenuit, vanuit de holle wereld van vrouw Holle of de doodsgodin Hel.
Abe van der Veen
1) Dit artikel heb ik drie jaar geschreven en heb ik nu aangepast en van noten en plaatjes voorzien.
Baring-Gould – Curious myths of the middle ages p.132
Walker, B. – the woman’s encyclopedia of myths and secrets p.828
In de middeleeuwen waren er in Europa nog heilige grotten die ‘vagevuur’ werden genoemd. Men zag ze als een toegangspoort naar de onderwereld. De meest beroemde was ‘saint Patrick’s purgatory’ bij Lough Derg in Ierland. Pelgrims kwamen hier vanuit heel Europa naar toe om nu al iets mee te maken van het leven na de dood. In deze grot zouden ze worden gekweld door demonen, waardoor ze deze ellende niet meer hoefden te ondergaan in het vagevuur. Het vagevuur van St. Patrick bleef open voor vrome bezoekers tot 1497.
2) http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/lichaam
3) Lecouteux, C. – The return of the dead
4) http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/zonde
5) De religiewetenschappers van nu zien iig geen etymologisch verband meer tussen de twee. Maar de gelijkenissen blijven frappant.
6) Baring-Gould 117
7) http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/hel1
Het vagevuur kun je ook in de stof al ervaren bij overmatige drukte, spanninen en stress. Metname de onderbenen gaan gloeien en in andere gevallen de borst en de handen. Sommigen ervaren het alsof ze helemaal in brand staan. De oplossing is dan het herkennen en erkennen van de situatie en dan kiezen voor de oplossing (meestal het tegenovergestelde van waar men mee worstelt). De klachten verdwijnen dan snel.
Volgens de Orde der Verdraagzamen komen de overledenen die zich van het licht, de waarheid omtrent zichzelf afwenden in een duistere sfeer terecht of in werelden van gelijkgestemden, bubbels dus. Zij kunnen hier pas uitkomen als zij zich dat enigszins realiseren en zijn dan pas te helpen door degenen die wel in het licht zijn.
Het alsmaar in dezelfde bubbel bezigblijven kan ook doorbroken worden doordat het gaat vervelen (hoe menselijk). Dan staan ze open voor een nieuwe incarnatie om de ont-wikkeling van het eigen bewustzijn weer op te pakken.
Die toestanden kunnen eeuwig duren maar ook enkele secondes, want van tijd is in de sferen geen sprake.
Uiteindelijk gaat iedereen linksom of rechtsom weer verder. Van eeuwige verdoemenis of branden is dus geen sprake.